เครื่องผลิตออกซิเจนพกพา (Portable Oxygen Concentrator)
เครื่องผลิตออกซิเจนพกพาเป็นเครื่องผลิตออกซิเจนขนาดเล็ก น้ำหนักเบา ที่สามารถถือสะพายพกพาไปในที่ต่างๆได้อย่างอิสระ ใช้ในเวลาเดินทางหรือเคลื่อนย้ายผู้ป่วย บางรุ่นมีใบอนุญาตให้สามารถนำขึ้นเครื่องบินได้และบางรุ่นสามารถพ่วงต่อกับไฟรถยนต์ได้ เครื่องผลิตออกซิเจนพกพาส่วนใหญ่จะใช้พลังงานจากแบตเตอรี่ อาจจะต้องมาการเปลี่ยนถ่ายแบตเตอรี่ในขณะเดินทางหรือในยามที่อยู่นอกบ้านไม่สามารถชาร์จไฟได้ ดังนั้นในบางรุ่นจะสามารถพ่วงต่อกับไฟรถยนต์ได้เพื่อให้สามารถใช้งานได้อย่างต่อเนื่องยาวนาน เครื่องผลิตออกซิเจน แบบพกพา ถือเป็นอีกทางเลือกในการให้ออกซิเจนผู้ป่วย แต่ในเครื่องแบบพกพา มักจะมีข้อจำกัด ไม่เหมือนเครื่องที่ใช้ภายในบ้าน และมีราคาค่อนข้างสูง หากท่านใดที่ยังไม่ได้เคยใช้งานออกซิเจนมาก่อน แนะนำว่าควรมีเครื่องที่ใช้ภายในบ้านเป็นหลักก่อน แล้วค่อยพิจารณาอีกครั้งก่อนที่จะดูเครื่องผลิตออกซิเจนพกพาครับ

 

เครื่องผลิตออกซิเจนพกพา แบ่งออกเป็น 2 ประเภท 
 

1. เครื่องผลิตออกซิเจนพกพา ที่ปล่อยออกซิเจนแบบต่อเนื่อง (Continuous Dose)
เครื่องจะเป็นระบบที่ปล่อยออกซิเจนต่อเนื่องเหมือนกับเครื่องออกซิเจนที่ใช้งานภายในบ้าน แต่จะสามารถต่อพ่วงกับไฟรถยนต์ได้ ใช้ไฟค่อยข้างมาก มีน้ำหนักมาก เหมาะสำหรับใช้เดินทางเคลื่อนย้ายผู้ป่วยด้วยรถยนต์เพราะสามารถต่อพ่วงกับไฟรถยนต์ได้ ไม่สามารถนำขึ้นเครื่องบินได้ และไม่เหมาะสำหรับพกพาติดตัวเนื่องจากเครื่องมีขนาดใหญ่ น้ำหนักประมาณ 6-8 กิโลกรัม ทำให้พกพาลำบากไม่คล่องตัว 

 

ข้อจำกัดของเครื่องผลิตออกซิเจนพกพาชนิดที่ปล่อยออกซิเจนแบบต่อเนื่องมีมากพอสมควร เช่นเรื่องของอัตราการไหลกับความเข้มข้นของออกซิเจนจะสวนทางกัน อธิบายคือ หากเราปรับอัตราการไหลมากกว่า 1 ลิตร/นาที ค่าความเข้มข้นของออกซิเจนจะลดลงไปเรื่อยๆ จนเหลือความเข้มข้นที่ต่ำสุดประมาณ 40% (กรณีปรับอัตราการไหลที่ 5 ลิตร/นาที จะได้ความเข้มข้นของออกซิเจนแค่ 40%) 

ข้อจำกัดอีกเรื่องของเครื่องผลิตออกซิเจนพกพาแบบที่ปล่อยออกซิเจนแบบต่อเนื่อง Continuous Dose คือจะเหมาะกับการใช้งานเคลื่อนย้ายผู้ป่วย โดยเน้นการใช้ไฟภายในรถเป็นหลัก เนื่องจากแบตเตอรี่ใช้ได้ยามฉุกเฉินเท่านั้นจะไม่สามารถสแตนบายได้นาน เพราะระบบเครื่องใช้กำลังไฟมากเหมาะกับการใช้งานชั่วคราว หรือใช้งานต่อกับไฟรถยนต์เป็นหลัก ไม่เหมาะกับผู้ป่วยที่ต้องเคลื่อนไหวไปมา ลุกเดิน หรือผู้สูงอายุที่อยากจะออกไปทำกิจกรรมนอกบ้าน

 

2. เครื่องผลิตออกซิเจนพกพา ที่ปล่อยออกซิเจนตามจังหวะการหายใจของผู้ป่วย (Pulse Dose)

 

เครื่องผลิตออกซิเจนพกพาชนิด Pulse Dose ระบบการทำงานค่อนข้างอัจฉริยะ จะเป็นระบบที่จับสัญญาณเซนเซอร์ปล่อยออกซิเจนตามจังหวะการหายใจของผู้ป่วย ไม่ได้ปล่อยออกตลอดเวลา คล้ายการหายใจตามธรรมชาติ ผู้ป่วยจะไม่รู้สึกอึดอัด ข้อดีของเครื่องผลิตออกซิเจนพกพาแบบ Pulse Dose คือเครื่องจะทำงานตามจังหวะการหายใจ ตามความต้องการของร่างกายที่เปลี่ยนแปลงตามระดับกิจกรรมที่ทำในขณะนั้นๆ ในขณะที่กำลังนั่งพัก อัตราการหายใจและความต้องการออกซิเจนจะต่ำกว่าในขณะที่กำลังทำกิจกรรมต่างๆเช่นเดินเร็ว ร่างการจะหายใจเร็วขึ้นถี่ขึ้น และนอกจากนี้เครื่องผลิตออกซิเจนพกพาชนิด Pulse Dose ยังออกแบบให้มีขนาดเล็กกว่า และน้ำหนักเบากว่า สะดวกในการพกพาไปในที่ต่างๆได้อย่างอิสระ ช่วยให้สามารถดำเนินกิจกรรมในชีวิตประจำวันได้อย่างคล่องตัว การทำงานของเครื่องลักษณะ Pulse Dose เครื่องจะจับจังหวะลมหายใจของผู้ใช้งาน ก่อนจะปล่อยออกซิเจนออกมาในจังหวะผู้ใช้งานหายใจเข้า ซึ่งระบบนี้จะไม่ได้นับตามจำนวนลิตร เนื่องจากการจ่ายออกซิเจนจะขึ้นอยู่กับผู้ใช้งานหายใจช้า หรือเร็ว แต่จะสามารถปรับตั้งค่าค่าความแรงของลมได้ 1-5 ระดับ และในบางรุ่นมีระบบ Smart Dose ปรับแรงลม จากการประเมินลมหายใจของผู้ใช้งานโดยอัตโนมัติ

 

 

เปรียบเทียบเครื่องผลิตออกซิเจนพกพาทั้ง 2 ระบบ

 

"ข้อดีของเครื่องระบบ Pulse Dose คือผู้ใช้งานจะได้รับออกซิเจนอย่างเต็มประสิทธิภาพมากขึ้น" ถ้าเปรียบเทียบกับเครื่องพกพาชนิด Continuous Dose ที่ปล่อยแบบต่อเนื่อง เปรียบเสมือนเวลาที่เราเปิดน้ำดื่มจากก็อก ที่ไหล 1 ลิตร/นาที แต่ในความเป็นจริง เราไม่สามารถดื่มน้ำในก็อกได้ตลอด 1 นาที ซึ่งหากเป็นแบบ Pulse Dose คงเปรียบเหมือนเทน้ำใส่แก้ว แล้วค่อยๆ จิบน้ำในแก้วได้ตามที่เราต้องการแบบพอดี เครื่องแบบพกพาระบบ Pulse Dose จึงเป็นเครื่องที่ ตอบโจทย์กับการใช้งานในการพกพา สำหรับผู้ป่วยที่เคลื่อนไหวเองได้ หรือผู้สูงอายุที่ต้องการออกไปทำกิจกรรมกับครอบครัวนอกบ้าน ด้วยขนาดที่เล็ก น้ำหนักระหว่าง 1-3 กก. ผู้ใช้งานพอที่จะสามารถสะพาย หรือหิ้วเองได้ไม่หนักเกินไป ระบบแบตเตอรี่จะสแตนบายได้นานกว่า ระบบ Continuous Dose ถึง 3 เท่า เพราะการทำงานจะไมไ่ด้ปล่อยออกซิเจนตลอดเวลาแต่ไม่เหมาะกับผู้ป่วยที่มีลมหายใจที่แผ่วเบา เนื่องจากระบบเซนเซอร์จะจับการหายใจไม่ได้ และไม่เหมาะกับการใช้งานในช่วงเวลานอนพักผ่อน